آشنایی با سازمان شانگهای (SCO)

سازمان همکاری‌های شانگهای (SCO) در سال 2001 توسط سران روسیه، قزاقستان، چین، قرقیزستان، ازبکستان و تاجیکستان بنیان گذاشته شد.

سازمان همکاری‌های شانگهای (Shanghai Cooperation Organisation) سازمانی بین ‌دولتی است که برای همکاری‌های چندجانبه امنیتی بنیان گذاشته شد.

سازمان همکاری‌های شانگهای (SCO) در حقیقت ترکیب جدید سازمان شانگهای 5 است که در سال 1996 تأسیس شده بود، ولی نام آن پس از عضویت ازبکستان به سازمان همکاری شانگهای تغییر داده شد.

علاوه بر اعضای اصلی، ابتدا مغولستان در سال 2004 و یک سال بعد ایران، پاکستان و هند به عنوان عضو ناظر به سازمان ملحق شدند.

این سازمان که از زمان تاسیس تاکنون در منطقه افزایش یافته است؛ بر خلاف سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) و پیمان ورشو سابق، هنوز یک معاهده دفاعی چندجانبه به شمار نمی‌رود.

سازمان همکاری‌های شانگهای از دل رقابت قدرت‌های بزرگ برسر منطقه ژئوپلیتیک آسیای میانه ظهور کرد. هدف اولیه تاسیس این سازمان، غیرنظامی کردن مرز بین چین و شوروی بود.

گروه شانگهای 5 در 26 آوریل 1986 با امضای توافقنامه‌ای به منظور تعمیق اعتماد نظامی در مناطق مرزی توسط رهبران وقت کشورهای قزاقستان، چین، قرقیزستان، روسیه و تاجیکستان به وجود آمد. این کشورها مجدداً در تاریخ در 24 آوریل 1997 توافقنامه‌ای به منظور کاهش نیروهای نظامی در مناطق مرزی در مسکو به امضا رساندند.

نشست‌ها:

نشست‌های کشورهای عضو شانگهای 5 در سال 1998 در شهر آلماتی (قزاقستان)، در سال 1999 در بیشکک (قرقیزستان)، و در سال 2000 در شهر دوشنبه (تاجیکستان) برگزار شد. نشست این گروه در سال 2001 در شهر شانگهای در چین برگزار شد. در این نشست نخست کشور ازبکستان به عنوان عضو جدید پذیرفته شد که عملا نام گروه را به شانگهای 6 تغییر داد. سپس در 15 ژوئن سال 2001 سران کشورهای عضو در نشستی ضمن قدردانی از عملکرد گروه شانگهای 5، تأسیس سازمان همکاری شانگهای را به هدف افزایش سطح همکاری ها اعلام کردند.

سران کشورهای عضو در ژوئن 2002 در شهر سنت‌پترزبورگ روسیه گرد آمدند تا جزئیات اساسنامه سازمان را که شامل اهداف، ساختار و راهکارهای سازمان بود به بحث و بررسی بگذارند. پس از این توافقنامه موجودیت سازمان عملاً از نظر حقوق بین‌المللی رسمیت پیدا کرد.

همکاری در مسایل امنیتی، همکاری‌های اقتصادی و همکاری‌های فرهنگی بین اعضا نیر از دیگر ویژگی‌های سازمان همکاری‌های شانگهای به شمار می‌آید

اساسنامه سازمان همکاری‌های شانگهای بر شفافیت عملکرد و بی‌طرفی نظامی آن تاکید می‌کند. سازمان همکاری های شانگهای نقش موازنه دهنده‌ای در صحنه بین‌المللی خصوصاً در مقابل پیمان ناتو و ماجراجویی‌های نظامی ایالات متحده آمریکا ایفا می‌کند. برای مثال، ایالات متحده آمریکا درخواستی جهت عضویت به عنوان عضو ناظر به سازمان همکاری های شانگهای ارائه کرده بود، اما این درخواست در سال 2005 از طرف سازمان رد شد.